شهرستان خاش «داروخانه سبز» ایران/ داروهای گیاهی؛ نوشدارویی با طعم فراموشی

به گزارش عصرهامون، به نقل از تفتان ما، همه ساله با رویش انواع گیاهان دارویی و خوراکی منحصر به فرد در کوهها و دشت و صحرای شهرستان خاش روستائیان و عشایر به طبیعت مراجعه دارند و از اواخر زمستان و فصل بهار علاقمندان طبیعت برای برداشت انواع گیاهان اقدام می کنند.
بومادران، مهر، رازیانه، شیرین بیان، گل گاوزبان، آویشن، پونه، درمنه سیاه و سفید، گلدر، ریواس و دهها گیاه دارویی، انواع قارچها و سبزی های کوهی نمونه های برجسته ای از مواهب الهی در طبیعت شهرستان خاش هستند.
در واقع طبق نظر بسیاری از کارشناسان؛ صنعت گیاهان دارویی باید در خاش رونق بگیرد زیرا توجه نکردن به آن از طریق روش های صنعتی سبب می شود از این ظرفیت بسیار مهم و اساسی بصورت مطلوب بهره برداری نشود.
 

 
* افراد زیادی گیاهان کوهی را از دشت ها، کنار رودخانه ها، تپه ها و حتی اراضی بدون استفاده کشاورزی جمع آوری می کنند
یکی از کشاورزان و فروشندگان گیاهان دارویی شهرستان خاش در گفت و گو با "تفتان ما" گفته است که همه ساله بهار که از راه می رسد افراد زیادی گیاهان کوهی را از دشت ها، کنار رودخانه ها، تپه ها و حتی اراضی بدون استفاده کشاورزی جمع آوری می کنند.
فاطمه شهنوازی با بیان اینکه این گیاهان خودرو هستند معتقد است پس از جمع آوری، گیاهان در دسته های کوچک بسته بندی می شوند تا با فروش راحت تر صرفه اقتصادی داشته باشد.
این فرد آشنا به گیاهان دارویی مهمترین مشکل را عدم داشتن مکان مناسب برای فروش گیاهان دارویی دانست و گفته است در حال حاضر گیاهان دارویی را در کنار خیابان و به صورت دست فروشی به مردم ارائه می کند.
 

 
وی معتقد است سالیان بسیار زیادی است که گیاهان دارویی به همین شیوه در بازار شهرستان خاش به فروش می رسد و نه مکان مناسبی برای فروش این گیاهان تدارک دیده شده و نه در این جهت برنامه خاصی اجرا می شود.
هر چند جهاد کشاورزی شهرستان خاش کلکسیون گیاهان دارویی را جمع آوری کرده و به آموزش زنان روستایی در این خصوص می پدازد اما شیوه سنتی فروش محصولات کمیاب و بی نظیر دارویی که از گنیجینه های طبیعت این شهرستان است در وضعیتی قرار داد که با توسعه صادرات این محصولات می‌توان برای ارزش‌آفرینی اقتصادی آن برنامه‌ریزی کرد.
* تنها افرادی که به عمق موضوع گیاهان دارویی و خواص آن پی برده اند برای تهیه آن به عطاری مراجعه می کنند
صاحب عطاری که انواع گیاهان دارویی و عرقیات در مغازه اش دیده می شود معتقد است که تنها افرادی که به عمق موضوع گیاهان دارویی و خواص آن پی برده اند برای تهیه آن به عطاری مراجعه می کنند.
به گفته مرادبخش شهنوازی بیشترین مراجعات مربوط به بیماری های معده و سرماخوردگی است و بیشتر آن ها نیز با مصرف گیاهان دارویی نتیجه بسیار خوبی گرفته اند.
وی معتقد است گیاهان دارویی دوای هر درد و مرضی هستند و مثلا چند روز قبل فردی که از بیماری زخم معده رنج می برد، به من مراجعه کرد و گفت 2 میلیون تومان هزینه کرده‌ام اما زخم
معده‌ام درمان‌نشده، باور کنید او را با همین نسخه ساده ای مانند آدامس طبیعی «گونجک» درمان کردم.
 

 
رویش انواع گیاهان دارویی و خوراکی منحصر بفرد کوه و دشت شهرستان خاش را بویژه در اواخر زمستان و فصل بهار به بهشتی کوچک تبدیل کرده و علاقه مندان زیادی را به دامن طبیعت کشانده است.
* باید مردم بجای داورهای مخرب شیمیایی به سمت گیاهان دارویی روی بیاورند
یکی دیگر از عطاران باسابقه این شهرستان با بیان اینکه باید مردم بجای داورهای مخرب شیمیایی به سمت گیاهان دارویی روی بیاورند گفته است که داروهای گیاهی اگر خوب ترکیب شوند و از جانب افراد آگاه به این داروها تجویز شود بسیار زود بازده هستند.
رخشانی گفته است که ما دانش گیاهان دارویی را از سالخوردگان و پیشکسوتان این عرصه و کتاب های طب سنتی آموخته است و این موارد را به فرزندان خود نیز آموزش داده است.
 

 
وی ظرف پلاستیکی بزرگی را باز می کند و انگشت اشاره به محتوی داخل آن می گیرد و معتقد است که در این ظرف ترکیبی از 33 رقم گیاه است که هیچ داروی شیمایی به پای آن نیز نمی رسد و به همین ترکیب که در کوه های اطراف رشته کوه تفتان و مناطق سردسیر تمندان و کوشه به راحتی می توان یافت و دشمن بسیاری از عفونت های بدن است و ما نباید به راحتی از کنار این داروهای طبیعی خدادادی عبور کنیم.
به گفته کارشناسان، بی توجهی به تولید این گیاهان به صورت صنعتی و بسته بندی نامناسب و صادرات آن به صورت فله ای باعث می شود درآمد هنگفتی نصیب سودجویان و بیگانگان شود و ساکنان منطقه از منافع آن دور بمانند.
* گیاهان دارویی در درمان بیماری ها معجزه می کنند
یک کارشناس باغبانی و گیاهان دارویی در این خصوص به "تفتان ما" گفته است که گیاهان دارویی خودرو که تا حدودی از دسترس روتین افراد جامعه دور هستند در درمان بسیاری از بیماری ها به نوبه خود از شگفتی های خدادادی محسوب می شوند.
عبدالواحد سالارزهی معتقد است که موضوع قیمت این محصولات گیاهی یکی از مشکلات تولید کنندگان است و باید قیمت فروش محصول قابل پیش بینی باشد و متاسفانه طی سال های مختلف قیمت این محصولات با افت شدیدی مواجه بودند.
وی با بیان اینکه شهرستان خاش اقلیم مناسبی برای کشت گیاهان دارویی دارد، معتقد است که باید به موضوع مهم صادرات این گیاهان نیز توجه شود چرا که با رشد توسعه صادرات گیاهان دارویی می توان به اشتغال مردمان این مناطق رونق بخشید.
 

 
سالارزهی با اشاره به چالش ها و مشکلات مختلف در سر خصوص کشت و تولید گیاهان دارویی، گفته است که وجود دستگاه های موازی و ناهماهنگ در کشور سبب شده که ارگان خاصی در بخش گیاهان دارویی متولی نباشد.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی افزون بر 80 درصد مردم جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و نواحی فقیر و دور افتاده عمده‌ترین نیازهای درمانی خود را از طریق گیاهان دارویی تأمین می‌کنند.
سالارزهی معتقد است که عدم وجود صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و فرآوری گیاهان دارویی، فقدان نظارت بر افراد شاغل در بخش گیاهان دارویی از جمله تولیدکنندگان، کارگاه‌ها و فروشندگان به ویژه در بحث کیفیت و عدم ساماندهی مناسب عطاری‌ها و تولیدکنندگان عرقیات از دیگر مشکلات در زمینه گیاهان دارویی است.
به گفته این کارشناس گیاهان دارویی از سایر مشکلات می‌توان به عدم آشنایی کشاورزان با نحوه کاشت، داشت و برداشت برخی از گونه‌های گیاهی با ارزش اقتصادی بالا، عدم آشنایی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی با این بحث و عدم حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش تولید و فرآوری گیاهان دارویی اشاره کرد.
 

 
وی معتقد است که برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی معطر و صنعتی ارزشمند از عرصه‌های طبیعی باعث ایجاد خطر از بین رفتن این ذخایر ژنتیکی در استان شده است.
بهره گیری از گیاهان دارویی در صنایع غذایی، تولید لوازم آرایشی و بهداشتی، رنگ های خوراکی و غیرخوراکی اهمیت کشت و فرآوری این گونه گیاهان را صدچندان می کند.
اگر چه گیاهان دارویی از گذشته‌های دور مهمان سفره‌های مردم شهرستان خاش بوده، ولی متاسفانه نسل جدید از خواص این نوع گیاهان غافل بوده و به مصرف آن چندان اقبالی ندارند که این مهم به نوبه خود نشان از عدم آگاهی دارد.
با توجه به شرایط اقتصادی نامساعد برخی خاشی ها و گران بودن محصولات پروتئینی، گیاهان بهاری در این فصل می‌توانند جایگزین مناسبی برای گوشت و مرغ باشد.
* گیاهان دارویی کمتر در معرض آلودگی های شیمیایی و میکروبی هستند
کارشناس تغذیه شهرستان خاش با اشاره به خواص و اهمیت گیاهان دارویی گفته است که گیاهان دارویی کمتر در معرض آلودگی های شیمیایی و میکروبی بوده و کاملا ارگانیک و بدون سمپاشی هستند.
سارا مقدم نیا با بیان اینکه نباید در خوردن گیاهان دارویی افراط و یا تفریط کرد گفته است که مصرف زیاد کنگر و ریواس برای افرادی که سنگ کلیه و ناراحتی کلیه دارند هرگز توصیه نمی شود چرا که سبب تشدید مشکلات خواهد شد.
به گفته این کارشناس تغذیه، پاکسازی پوست از جوش و اکنه از مهمترین خواص گیاهان خودروی مناطق سردسیر شهرستان خاش است و باید توجه داشت که فریز کردن گیاهان دارویی مشکلی ندارند به شرط آن که به صورت صحیح فریز و نگهداری شود.
 

 
وجود این باور که گیاهان دارویی اگر سودی نداشته باشد، عواقب نامطلوبی نیز به دنبال نخواهد شد و بیان تأثیرات داروهای شیمیایی و صنعتی، اقبال مردم را به سوی عرقیات و گیاهان دارویی افزایش داده است.
کارشناس تغذیه معتقد است که هر غذایی اگر به صورت تازه مصرف شود، ارزش غذایی بالاتری دارد و پختن گیاهان فساد آنزیم‌های موجود در آن‌ها را از بین می‌برد.
* فروش محصولات گیاهی صرفه اقتصادی بسیار زیادی دارد
نماینده مردم شهرستان خاش در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص با بیان اینکه فروش محصولات گیاهی صرفه اقتصادی بسیار زیادی دارد معتقد است که باید برای این محصولات مکانی را جهت فروش برنامه ریزی کنند.
به گفته علی کرد در حال حاضر پیگیر طرحی در خصوص فروش محصولات گیاهی در شهرستان خاش هستیم و در این خصوص با چندین فروشنده این محصولات نیز صحبت شده است.
وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه های متعدد عرضه گیاهان دارویی در شهرستان، استان و حتی کشور، گفته است که در این نمایشگاه ها استقبال بسیار خوبی از محصولات گیاهی شده به گونه ای که بارها این محصولات به اتمام رسیده و خریداران چندین ماه برای تهیه مجدد آن منتظر مانده اند.
 

 
البته وجود واحدهای صنفی که برخی از آنان به صورت خانگی و البته بدون مجوزهای قانونی به تولید و تجویز این مواد می‌پردازند علاوه بر اینکه سلامت مردم را به خطر می‌اندازد، مانعی در برابر رونق گرفتن صنایع تبدیلی این گیاهان هستند.
نماینده مردم شهرستان خاش در مجلس شورای اسلامی گفته است که به زودی در منطقه تمندان و مقابل مسجد حضرت ابوالفضل(ع) مکانی برای فروش این محصولات آماده خواهد شد تا فروشندگان بتوانند در این مکان محصولات خود را عرضه کنند.
وی معتقد است باید در خصوص آموزش و شناخت محصولات گیاهای، اداره جهاد کشاورزی کلاس های آموزشی برگزار کند چرا که با برگزاری این کلاس ها، کشاورزان بهتر با خواص محصولات آشنا شده و ضمن رعایت در برداشت های بی رویه، می توانند مسائل و خواص مهم آن را به شهروندان و خریداران نیز توصیه کنند و از مصرف داروهای شیمیایی در جامعه جلوگیری شود.
از سوی دیگر شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد نقشه راهبردی جامع کشور، گیاهان دارویی را به عنوان بند الف نقشه جامع علمی کشور در اولویت قرار داده اند تا سند ملی گیاهان دارویی را در طب سنتی به تصویب برسانند. این سند یک سند پیشرو بوده و می تواند زمینه تحول بالایی را در صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی ایجاد کند و اهتمام به مدیریت دانش در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی در ماده ۴ ص ۱۲ سند یکی از سیاست های کلان به شمار می رود.
* با فرآوری گیاهان دارویی امکان خوبی برای برای رونق دادن به صنعت تولید گیاهان دارویی مهیا می شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاش در گفت و گو با "تفتان ما" گفته است که با فرآوری گیاهان دارویی و عرضه آنها به صورت اسانس، عصاره، شربت و قرص امکان خوبی برای برای رونق دادن به صنعت تولید گیاهان دارویی مهیا می شود.
امان الله طوقی  با بیان اینکه گیاهان دارویی به صورت پراکنده در طبیعت یافت می شوند معتقد است که جمع آوری آنها نیازمند صرف زمان و نیروی کار زیاد بوده و از طرفی شاید گیاهان هنگام جمع آوری آلودگی هایی را به همراه داشته باشند به همین سبب ضروری است زمین های مخصوص و آماده ای برای کشت وسیع گیاهان دارویی در اختیار متخصصان قرار گیرد.
به گفته مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاش بهره بردن مناسب از گیاهان دارویی موجود در طبیعت مقرون به صرفه بوده و سبب ایجاد اشتغال می شود، اما بهره برداری غیراصولی این گونه گیاهان را در معرض انقراض قرار می دهد به همین سبب باید روش های صحیح بهره برداری به بهره برداران آموزش داده شود و کشاورزان و روستاییان نیز زمین های خاصی برای کشت گیاهان دارویی در نظر گیرند.
 

 
وی با بیان اینکه پیشرفت های علم پزشکی و داروسازی در سال های گذشته چشمگیر بوده است و گیاهان دارویی به عنوان یک سرمایه مهم خدادادی باعث دوام سلامت انسان شده گفته است که اکثر این گیاهان فاقد عوارض جانبی هستند به همین دلیل رویکرد مردم به استفاده از این منابع درمانی افزایش پیدا کرده و این یکی از مؤثرترین عوامل افزایش توجه به کشت گیاهان دارویی است.
این مسئول چهار فصل بودن کشور را مزیت قابل توجهی برای رویش گیاهان دارویی عنوان کرد و معتقد است که برخی گیاهان به راحتی در مناطق خشک و کم آب رشد می کنند که از این طریق می توان برای پوشاندن بیابان ها و استفاده از زمین های بایر با حداقل هزینه به کشت گیاهان دارویی پرداخت.
قابلیت کم‌نظیر گیاهان دارویی استان در وضعیتی است که هیچ برنامه مشخصی برای ساماندهی و فروش قاعده‌مند این گیاهان و ایجاد ارزش‌افزوده از آن ها وجود ندارد.
به گفته طوقی در دنیا 600 هزار گونه گیاهی دارویی وجود دارد که از این تعداد هفت هزار و 500 تا 10 هزار گونه از گیاهان مربوط به کشور ایران است.
 

 
وی معتقد است از 13 اقلیم متفاوت در جهان، 11 اقلیم در ایران وجود دارد به همین دلیل است که پتانسیل تولید گیاهان دارویی در ایران بالا است.
مدیر جهاد کشاورزی خاش گفته است که همه ساله در فصل بهار و اواخر زمستان برخی از روستاییان و عشایر شهرستان خاش با فروش گیاهان رشد یافته درطبیت مانند قارچ ، راب، پونه ، آویشن و غیره منبع درآمد خوبی برای خود ایجاد می کنند.
خواص دارویی و درمانی این گیاهان موجب شده است، این روزها پزشکان طب سنتی متمسک به گیاهان دارویی باشند و درمان بسیاری از دردها را در مصرف گیاهان کوهی ببینند.
طوقی معتقد است که شهرستان خاش مستعد رویش افزون بر 400 گونه گیاهی به صورت طبیعی است که تعداد اندکی از آنها شناسایی شده و مورد استفاده مردم قرار می گیرند.
* گیاهان دارویی در حال انقراض
مصرف گیاهان دارویی و کوهی در شهرستان خاش از سنتهای دیرینه مردم محسوب می شود که متاسفانه برداشت غیر اصولی و بی رویه سودجویان در کنار کاهش بارشها برخی گونه های منحصر به فرد را در معرض انقراض و نابودی قرار داده و عدم توجه کافی مسئولان به حفظ این ذخایر طبیعی مشکل انقراض گیاهان دارویی در شهرستان را دو چندان کرده که ایجاد واحدهای فراوری و کشت صنعتی و فرهنگ سازی در بین مردم از جمله راهکارهای کوتاه مدت رفع مشکل از سوی کارشناسان امر اعلام می شود.
حال که در سراسر کشور سخن از اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل در خصوص آن است باید صنایعی که تا پیش از این توجه چندانی به آن نمیشد و به دیده ناچیزی به آن ها نگریسته میشد، اهمیت ویژه ای یابند چرا که با توسعه این صنایع کوچک می توان ارزآوری خوب و اشتغال بالایی را شاهد بود.
 

 
به خصوص در استان سیستان  و بلوچستان که آب و هوای خوبی برای رشد این گیاهان دارد و از سویی با داشتن فارغ التحصیلان دانشگاهی پرتعداد در حوزه کشاورزی، این صنعت می تواند به یکی از امور اقتصادی مهم در استان تبدیل شود و در عوض پیگیری آن نباید تنها منحصر به برگزاری جلساتی در طول شش ماه یا یک سال باشد و باید به شکل عملی شاهد اندیشیدن تدابیر عملی در این خصوص باشیم.
علی ای حال بر طبق نظر بسیاری از کارشناسان و صاحبان نظر؛ کوه و کش های شهرستان خاش پر از گیاهانی است که خداوند برای درمان دردهای ما بر سینه خاک کاشته است و امید آن هست روزی شاهد تولید داروهای گیاهی به صورت گسترده در شرکت‌های داروسازی کشور و تدریس و شناخت به‌روز این داروهای خدادادی بی عوارض در دانشگاه‌های پزشکی باشیم اما اغلب بوته کنان را مهاجران بیکار ساکن در حاشیه شهرستان خاش و روستاییان کم درآمد تشکیل می دهند که برای امرار معاش به فروش گیاهان کوهی روی آورده اند. با این حال گیاه فروشی تنها مسکنی دوماهه برای این افراد است و فقر آنها را از بین نمی برد اما مراتع غنی این استان را روز به روز فقیرتر می کند.
انتهای پیام/3028